ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس
کردن ساقه به دست میچسبد و پوست را میگزد که تولید خارش و سوزش میکند و
شاید به همین دلیل آن را گزنه نامیدهاند.
تخم آن نرم ، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگهای تازه ، ریشه ، شیره و دانه آن است.
*** ترکیبات شیمیایی
گزنه دارای تانن ، لسیتین ، اسید فرمیک ، نیترات پتاسیم و کلسیم است،
ترکیبات آهن دارد و دارای ویتامین c و نوعی گلوکوزید است که پوست را قرمز
میکند. از سرشاخههای این گیاه ماده قرمز رنگی به نام اورتیسین استخراج
میشود.
*** خواص دارویی
گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری میکند، حتی در بعضی
از موارد موی سر دوباره میروید. برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر
شاخهها و برگها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با 30 گرم چای کوهی در یک
لیتر آبجوش بریزیدو آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد ، شبها مقداری
از این مایع را به سر بمالید و صبح بشویید.
برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای
گزنه ماساژ دهید. بدین منظور یک قاشق چایخوری برگ گزنه خشک را در یک لیوان
آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند. ماساژ دادن با این چای ، شوره
سر را برطرف میکند.
دستگاه هاضمه را تقویت میکند ، ادرار را زیاد میکند ، برای درمان
بیماری قند مفید است بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز بخورید
، ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد میکند ، اخلاط خونی را برطرف میکند ،
بیماریهای پوستی را برطرف میکند و برای باز کردن عادت ماهیانه از دانه
گزنه استفاده کنید.
در درمان کمخونی موثر است و تعداد گلبولهای قرمز را زیاد میکند ، اگر
در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف میکند ، گزنه عرقآور است ،
پاک کننده اخلاط سینه ، ریه و معده است ، نیروی جنسی را تقویت ، گرفتگیهای
کبدی را رفع میکند ، برای از بین بردن زگیل ، ضماد برگهای تازه آنرا روی
زگیل بمالید.
برای پاک کردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه ، برگ گزنه
را همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید ، برای التیام زخمها و
زخمهای سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید ، برای برطرف
کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید.
درد نقرس را کاهش میدهد ، برای برطرف کردن ناراحتیهای زنانه قبل از
عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده کنید ، ناراحتیهای کلیه را برطرف میکند ،
ضماد آن درد عضلانی را برطرف میکند ، کرم معده و روده را از بین می برد ،
درمان کننده بواسیر است ، برای برطرف کردن درد رماتیسم ، برگهای تازه آنرا
روی پوست بمالید.
*** طرز استفاده
دم کرده گزنه: مقدار 40 گرم برگ گزنه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به
مدت 10 دقیقه دم کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست.
جوشانده گزنه: مقدار 30 گرم گزنه را در یک لیتر آب ریخته و به مدت 10
دقیقه آنرا بجوشانید. این جوشانده برای تصفیه خون مفید است. مقدار مصرف آن
یک فنجان بین غذاها در روز است.
*** مضرات
گزنه اگر بیش از حد استفاده شود ممکن است برای رودهها و کلیهها مضر
باشد بنابراین بهتر است با صمغ عربی و کتیرا خورده شود. مقدار مصرف بیش از
10 گرم در روز ممکن است باعث بند آمدن ادرار شود. زنان باردار و کودکان
باید از مصرف آن خودداری کنند.